“Op school noemen ze me Rambo, nou dan kun je dus een klap verwachten.”

"Het zag er even niet zo goed uit", vertelt Nynke Aukes, "toen Gildo bij Molendrift werd aangemeld, had hij net zijn eerste wiet verhandeld. Twaalf jaar was Gildo en op het moment dat hij zijn CITO nog moest maken, stonden de wijkagent en de leerplichtambtenaar al op de stoep." Uit het dossier blijkt dat Gildo een ADHD-diagnose heeft, vastgesteld op zijn tiende jaar. ADHD is een risicofactor voor ontsporing, dat is bekend. Gildo dreigde ook af te glijden. Er was niemand in zijn buurt die controle over hem had. En van Gildo zelf kon je het niet eisen.

Moeder en vader zijn sinds zes jaar gescheiden, Vader weigert alle contact en betaalt zijn alimentatie niet meer. Moeder werkt 60 uur in twee banen, om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Gildo en zijn oudere zus zijn veel op zichzelf aangewezen. Als moeder thuis is, wordt de tijd gevuld met verwijten over en weer. Moeder is aan het eind van haar Latijn. Het gezin heeft contact met een maatschappelijk werker en school, maar incidenten stapelen zich op, waardoor hulp niet effectief op gang komt. De maatschappelijk werker dreigt de kinderbescherming in te schakelen. Met het bezoekje van de wijkagent lijkt het perspectief voor Gildo donkerzwart. "Nou en…?", is zijn reactie.

Een jaar later zijn alle kansen gekeerd. Gildo gaat naar de middelbare school. Een school naar zijn hart en een school met hart voor Gildo. Door het brede onderwijsaanbod ontdekt Gildo nieuwe mogelijkheden. Hij speelt gitaar, kookt en sleutelt aan auto’s. Moeder Nadja ervaart veel steun aan Fred, die twee keer in de week langskomt om Gildo te begeleiden. Vader is akkoord met de voorgestelde mediator, die de breuk met zijn kinderen wil herstellen. De maatschappelijk werker heeft financiële ondersteuning kunnen regelen, zodat moeder reguliere uren kan werken. Met het afhandelen van de taakstraf bij bureau HALT is de rust weergekeerd in het gezin. Iedereen werkt mee aan een toekomst met perspectief. Gildo droomt van snelle sportwagens. Daar in rijden, die verkopen of mecanicien bij de races; waarom niet?

Nynke: "We zijn eerst met Gildo, moeder, maatschappelijk werker, wijkagent en leerplichtambtenaar om de tafel gaan zitten. Gildo durfde niet meer naar school. De wiet die hij had doorverkocht, had hij bij iemand uit de kas gestolen. Een lokale dealer, bekend en berucht in het dorp, waar Gildo woont. De dealer had hem als dader getraceerd en Gildo werd bedreigd. Logisch dat hij zijn huis niet meer uit durfde. 

Gildo wees plekken aan rond het jeugdhonk, waar veel werd gehandeld. De wijkagent voerde zijn controles op en Gildo moest beloven dat hij er weg zou blijven. Vervolgens hadden we het geluk dat de betrokken dealer met een inbraak tegen de lamp liep. Grote opluchting bij Gildo en zijn moeder natuurlijk. Zij hoefde haar zoon nu niet meer naar school te brengen en van school op te halen. Door het pleidooi van de wijkagent kreeg Gildo een korte taakstraf, via bureau HALT en daarmee was de crisis bezworen. Het eerste doel, Gildo weer onbedreigd naar school krijgen was met hulp van het toeval, alvast snel gehaald. Gildo stopte op dat moment ook met blowen."

Nynke: "Nu konden we aan het echte werk beginnen. Gildo bleek een boven intelligente jongen. Zijn ADHD zat hem alleen in de weg. De onrustige situatie thuis maakte dat hij ook op school moeite had om bij de les te blijven. Gildo is hyperactief en kan zijn impulsen maar moeilijk controleren. Hij heeft moeite om taken af te maken. 

“Hij poetst zijn tanden al rokend in bed, zeg maar.” 

School gaat moeizaam; opdrachten worden zelden op tijd afgemaakt. Stilzitten is een kunst op zich, een gedachte niet uitspreken ook. Tot ergernis van eigenlijk iedereen, al heeft Gildo zelf, er uiteindelijk het meest last van. Hij krijgt op zijn kop, kan zijn draai niet vinden, zit zichzelf in de weg. Gildo wil zelf de dingen bepalen, maar waar is de weg, zijn weg en waar zit het stuur?"

Gildo woont bij zijn moeder Nadja, samen met zijn oudere zus. Zijn ouders zijn zes jaar geleden gescheiden. Zijn vader wil al twee jaar niets meer met zijn kinderen te maken hebben. De kinderen willen ook niet meer naar hem toe. 

“Je mag er alleen stil op de bank zitten en naar de televisie koekeloeren, zo lang hij maar rustig kan computeren.” 

Gildo’s vader heeft geen ouderlijk gezag, betaalt zijn alimentatie niet meer en wil onder geen beding contact met hulpverleners. Nadja, de moeder van Gildo, werkt zes dagen per week om rond te kunnen komen, een situatie die haar uitput. 

Nynke besluit om op huisbezoek te gaan om iedereen beter te leren kennen en de situatie goed in te kunnen schatten. Wat kan het gezin met elkaar? “Ik trof een kale huiskamer. Een tafel met vier stoelen en twee kinderen verdiept in hun apparaten op de bank. De gordijnen waren dicht. Geen plek waar je vrolijker van wordt. De kinderen vitten op elkaar en nog meer op hun moeder. Gildo wordt boos als hij niet snapt waarom hij ‘opeens’ boodschappen moet doen. Zo’n uitbarsting komt vaker voor. Drie tot vijf keer per week, vertelt Nadja mij. Thuis en op school. Hij scheldt, schopt en slaat. Onverwacht en soms voor de lol. Nou ja, lol, je wilt op de een of andere manier aandacht of contact, natuurlijk.” Nadja weet niet wat ze met Gildo aan moet. Gildo zelf lijkt het niet te kunnen schelen. “Op school noemen ze me Rambo, nou dan kun je dus een klap verwachten.”

Op doorvragen blijkt Gildo niet zo blij met zijn bijnaam. Hij ervaart het meer als pesten, maar weet niet zo goed hoe hij anders kan reageren. Als hij boos is geweest, heeft hij altijd spijt. Gildo is een slimme jongen, die weet wat hij wil: naar een goede school om later een huis te kopen en genoeg geld hebben voor een snelle auto. Hij is gek op sportwagens, scheuren met een open dak. Nynke: “Gildo heeft uitgesproken toekomstdromen. Hij kan er met enthousiasme over vertellen. Dat gaf ons een uitgangspunt. Gildo motiveren voor school, hem laten ervaren wat hij kan bereiken. Daarnaast was het belangrijk dat er financiële zekerheid en rust zou komen, zodat moeder weer tijd had voor haar kinderen.”

Nynke: “School en maatschappelijk werk waren nodig om een plan te maken. Een plan dat aansloot bij Gildo, zijn moeder en zijn zus. Daarvoor zijn we bij elkaar gekropen. Wat willen jullie bereiken? Wat of wie hebben jullie daarvoor nodig? Samen met Gildo hebben we regels voor thuis en school opgesteld, waar moeder en begeleiders hem aan mochten houden.” 

Nadja miste steun in het gezin, in de opvoeding van Gildo. Daarom is Fred gekomen, betaald uit het aangevraagde Persoonsgebonden Budget. Het klikt tussen Fred en Gildo, die regelmatig in het gezin bivakkeert. Fred brengt een mannelijke component in, die Gildo lijkt te missen. Fred leert Gildo zijn woede en frustratie te herkennen en om te buigen. Nynke houdt nauw contact met de coach. Samen met Gildo stellen ze steeds opnieuw concrete en haalbare doelen. Nynke: “Gildo wil graag geaccepteerd worden. Met de stoplichtmethode leert hij zijn eigen woede herkennen en beheersen. Met de overgang naar de middelbare school, ontstonden er ook nieuwe kansen.” 

“Niemand kende Gildo als Rambo, dus kon hij opnieuw beginnen.” 

Gildo grijpt de kans met beide handen aan. De school heeft kleine groepen en is sterk in de individuele begeleiding. Gildo krijgt nieuwe vakken en leert er ook gitaar spelen en koken. Twee dingen waar hij veel lol in heeft en die Fred thuis met hem oppikt. De sfeer verbetert en alle positieve ervaringen tellen op. Ze werken als een vliegwiel, waardoor Gildo weer vertrouwen krijgt in zichzelf en zijn omgeving. Hoezo, verveling. Een nieuwe wereld opent zich.

School, Molendrift, coach, Gildo en zijn gezin vormen een team. Thuis worden er samen huisregels opgesteld, die moeder op uitdrukkelijk verzoek van Gildo leert handhaven. Niet meer blowen, op tijd aan tafel, samen afwassen. Gildo zegt: “je moet me bij de les houden. Ik vind het fijn als ik de dingen achter elkaar kan doen, in plaats van alles tegelijk en door elkaar. Ik voel mij dan fijner en rustiger.” Op school zijn er ook strakke regels. Gildo gedijt daar goed bij. Zijn mentor helpt hem taken en huiswerk op te delen, zodat Gildo overzicht houdt over het werk dat hij moet verzetten. Fred is ook op de hoogte en kan Gildo daar thuis mee helpen. De maatschappelijk werker zorgt samen met moeder voor overzicht in de financiën. Zij regelt extra ondersteuning, zodat Gildo en zijn zus op een sportclub kunnen en de wettelijke toelages op zorg- en huurkosten worden aangevraagd. Moeder kan nu weer op normale uren en tijden werken.

Al deze acties worden binnen Samen1Plan vastgelegd. De doelen die gehaald zijn worden binnen het systeem afgevinkt. Als moeder haar tweede baan kan opzeggen, verbetert de situatie thuis zienderogen. Iedereen leert te genieten van de tijd, die ze nu voor elkaar hebben. Fred speelt als extra spil in het gezin een cruciale rol. Hij herinnert als regisseur iedereen aan zijn afspraken. Nynke: “De ervaring leert dat ik op Fred kan vertrouwen. Als Gildo bij mij alternatieven heeft bedacht voor zijn impulsieve gedrag, pikt Fred dat naadloos op. Gildo oefent thuis en op school zijn nieuwe gedrag. De complimenten, die hij krijgt motiveren hem vervolgend om meer te proberen, zijn pantser af te leggen.”

Nynke: “Het gaat goed op school en Gildo gelooft weer in zijn eigen toekomst. De rust thuis terugkrijgen was de eerste stap. Daarom moest Gildo uit het blowcircuit worden gevist. De overgang naar een nieuwe school was de volgende stap. Ik heb met Gildo, moeder en Fred de doelen opnieuw vastgesteld en ingevoerd. Ook Gildo’s mentor werd in het plan betrokken. Iedereen kreeg toegang tot de gezamenlijke agenda; iedereen kon van elkaar zien hoe ver hij was. Het systeem bespaarde mij en anderen veel tijd, ook omdat Fred alert bleef en berichten verstuurde, als iemand achter dreigde te lopen. 

Kers op de taart was natuurlijk het moment dat de maatschappelijk werker meldde dat vader akkoord ging met mediation. Misschien dat hij meekreeg hoeveel beter het ging met zijn kinderen, dat hij nu ook wist dat hij niet achter kon blijven. Alles staat of valt met motivatie. Daarvoor moet er een helder, concreet en haalbaar perspectief worden gecreëerd. Dingen doen die iedereen wil en begrijpt, zodat je succes kan boeken. De dingen in de juiste volgorde doen.”

Gildo komt nog een keer in de twee maanden bij Molendrift. Fred komt nog steeds langs, bij Gildo thuis, één keer in de week, maar wijkagent, juf, mentor, maatschappelijk werker en leerplichtambtenaar zijn al lang ‘uitgelogd’, in de woorden van Nynke. “Binnenkort zal ik Gildo’s moeder voorstellen Samen1Plan af te sluiten. We redden het zo langzamerhand wel zonder. 

“En waar Gildo ook belandt, in de auto-industrie of niet, hij heeft zijn eigen stuur weer vast.”

De ADHD slingert hem niet meer van de weg af.” Tot slot, omdat ze het toch gezegd wil hebben: “Je hoeft niet op een convenant van de directies te wachten om samen te werken. Molendrift, waar ik als manager en hulpverlener werk, gebruikt Samen1Plan om tot gezamenlijke actie te komen. Daar is geen zorgtransitie voor nodig. Alleen wat professionals, die niet afwachten, maar op tijd hun verantwoordelijkheid nemen.”