“Ik zie nu ook dat Junior niet vervelend is, maar vervelend doet. En dat hij dat niet doet omdat hij dat wil, maar dat hij gefrustreerd is."

Junior (10 jaar) heeft het prima naar de zin op school, thuis is dat gek genoeg heel anders. Hij lijkt snel gefrustreerd, maakt ruzie met zijn zusjes, met zijn moeder, vader. Elke dag eigenlijk en steeds vaker, om steeds kleinere dingen. Hij scheldt, slaat en luistert niet meer als hij naar zijn kamer moet om af te koelen. ‘Waarom, waarom?’, schreeuwt hij alleen maar en gooit de lego door de kamer. Hij is nauwelijks te kalmeren. Moeder is ten einde raad. Paniek en stress bepalen de sfeer in het gezin. Wat is er toch met Junior?

Nog geen half jaar later is de rust in het gezin teruggekeerd. Met hulp van Sascha Vermeulen, toegepast psycholoog bij Molendrift, begrijpt moeder Junior weer: “Ik weet nu dat het anders werkt in de hersenen van Junior. Hij wordt boos, omdat hij mij niet begrijpt. Hij wil dat zelf ook niet, hij kan daar op dat moment niets aan doen. Ik kijk nu eerst rustig en vraag wat er aan de hand is, dan krijgt Junior tijd om zijn verhaal te doen. Niet meteen boos en emotioneel worden, als er ruzie is thuis.” Door anders te reageren, lok je ander gedrag uit bij je kinderen. En dat is heel goed te leren. Lees maar hoe dat bij Junior thuis ging:

Junior was altijd al een bijzonder kind. Adriana, zijn moeder, vertelt dat hij legpuzzels op zijn kop maakte toen hij 1 jaar was. Hij sprak weinig, tot hij 4 jaar was en meteen met volzinnen sprak. Moeilijk met eten ook, Adriana: “Hij keek of iets wel of niet lekker zou zijn, hij wilde niet proeven.” Junior had ook moeite met de komst van zijn zusjes. Adriana: “Ik weet niet, misschien was hij jaloers, vond hij het moeilijk de aandacht te delen.” Juniors gedrag verandert, de ruzies nemen toe, tot het op een gegeven moment echt niet meer gaat. Junior accepteert geen enkel gezag meer van zijn ouders. Adriana: “Wij hebben hulp gezocht en Junior laten testen. Ze zeiden dat hij een lichte vorm van autisme heeft. Maar we konden niets met de hulp die zij boden. Dan moesten wij als ouders maar op mindfullness of zo. Een heel vreemd aanbod. En wij zochten geen hulp voor onszelf, wij zochten hulp voor Junior.”

Adriana geeft niet op en krijgt via de huisarts een verwijzing naar het JEP Veendam, een samenwerkingsverband van hulpverleningsorganisaties. Daar wordt zij aan Molendrift gekoppeld, en in overleg met moeder spreken ze af besluiten ze af dat Sascha Vermeulen bij hen thuiskomt. De eerste keer praten ze met elkaar op Juniors kamer. En eigenlijk gaat het daarna heel snel. Adriana: “Ik denk dat Sascha hier een keer of 7, 8 is geweest. De ene keer sprak ze met Junior, de keer erop met mij. Ik kon vertellen in welke situaties de ruzies ontstonden, waarop we overlegden en hoe ik daar anders in kon reageren. We maakten afspraken, waar Junior zich ook aan moest houden. Junior beloofde plechtig dat hij dat zou proberen, maar dat ie niet kon beloven dat het zou lukken.” Adriana en Junior zijn allebei echter leergierig. Daarbij begrijpt Adriana ook, dat je moet volhouden als iets niet in een keer lukt. Leren is oefenen en oefenen vraagt geduld.

Adriana: “Door de stress van de vele ruzies elke dag, reageerde ik meteen boos als er weer iets aan de hand was. Ik dreigde Junior meteen met straf. Dat werkt niet. Ik heb van Sascha geleerd kalm te blijven, neutraal ook. Ik vraag nu eerst wat er precies gebeurd is. Ook de zusjes zijn geen lieverdjes, de schuld ligt niet altijd bij Junior.” Dit helpt verrassend snel, Junior voelt zich gezien en gehoord. Adriana: “Ik zie nu ook dat Junior niet vervelend is, maar vervelend doet. En dat hij dat niet doet omdat hij dat wil, maar dat hij gefrustreerd is. Hij kan de situatie niet overzien. Maar als ik naar hem luister, luistert hij ook weer naar mij.” Actie is reactie, dat leren ombuigen is de kunst.

Natuurlijk is alles hiermee geen pais en vree, soms heeft Junior een time-out nodig en moet ie naar zijn kamer, uit de drukte. Adriana: “Eerder lukte dat absoluut niet meer, maar tegenwoordig, als ik hem dat nu zeg, gaat hij zelf naar zijn kamer. Hij snapt de afspraken. Ik moet dan wel consequent blijven. Nee is nee, ja is ja. Niet halverwege omdraaien. Kinderen hebben duidelijke regels nodig.” Misschien geldt dit voor kinderen met autisme nog meer. Adriana: “We proberen Junior veel structuur te geven. Als we morgen ergens heengaan, dan vertellen wij dat op tijd en stellen hem gerust.” Voorspelbaarheid in plaats van plotse veranderingen, eigenlijk iets waar de meeste mensen wel van houden.

Junior leert al net zo snel als zijn moeder. Bij ruzie kan je het ook eerst zelf proberen op te lossen. Je hoeft niet meteen te schelden, knijpen of slaan. Lukt dat niet, dan is het verstandig om hulp te vragen, voordat je boos wordt. En ook dit praktijkadvies van Sascha wordt enthousiast geoefend. Adriana neemt wat afstand en loopt niet meer bij elk geluid op de kinderen af. De sfeer thuis ontspant zienderogen. Adriana: “Wij zijn weer dat fijne gezin, waarin iedereen open is en hartelijk; zoals ik het ook gewend was. Als Junior begint te schelden, zeg ik tegen hem, denk even aan wat Sascha heeft gezegd. Niet meteen reageren, eerst tot 10 tellen. En schelden, dat doen wij hier niet. Dat is niet onze norm.” Lukt het even niet, dan komt Junior om hulp vragen. Ook dat heeft hij geleerd. En niet omdat het per se zo hoort, maar omdat het voor iedereen, ook voor hem, beter werkt. Niemand houdt van ruzie, iedereen wil het liever gezellig hebben met elkaar. Thuis bij Adriana is dat prima gelukt, razendsnel eigenlijk, met dank aan de open, leergierige houding van moeder: “Sascha zei, je moet wel die lieve jongen blijven zien; de jongen die hij nog steeds is. Als je kind vervelend doet, betekent dat niet dat hij vervelend is. Dat zien maakt een heel verschil. Ik ben zo opgelucht, het lijkt wel een wonder.”

JEP Veendam is verantwoordelijk voor de jeugdhulp in Veendam. Molendrift werkt binnen het JEP samen met Coöperatie Dichtbij, Team050, KOEN, Leger des Heils en Jongerenwerk Barkema & De Haan. Als je hulp nodig hebt, wil je dit zo snel mogelijk en met zo min mogelijk gedoe. Dat begrijpt JEP heel goed. JEP heeft daarom geen wachttijd. En direct na je aanmelding analyseert JEP samen met jou wat je precies nodig hebt. En JEP zorgt dat je die hulp krijgt.

In dit voorbeeld kwamen Junior en zijn moeder pas in tweede instantie bij het JEP terecht. Nadat een eerste aanbod van een andere GGZ-instelling niet bleek te werken. Via de huisarts belandde de moeder bij JEP. De betere analyse van JEP, leidde naar het aanbod hulp te bieden in de thuissituatie, daar waar moeder hulp zocht in contact met haar zoon. Beter begrip van de hulpvraag leidt naar een beter gericht aanbod, in dit geval Sascha Vermeulen, die als toegepast psycholoog vanuit Molendrift met moeder en zoon op zoek ging naar een betere interactie. Praten, luisteren, samen nadenken hoe je de dingen anders kan doen. Dit oefenen en al snel was er geen hulp meer nodig.